वटपौर्णिमेची एक थोतांड !!

वटपौर्णिमेची चिकित्सा !!

बरं झाले सावित्रीमाई फुलेने तुमच्या हाती लेखणी पाटी देऊन तुम्हास निरक्षरतेच्या खाईतून काढून साक्षर केले. पण तुमच्या डोक्यात उजेड पडायला ७ जन्म घ्यावे लागतील कदाचित...

 
वड हे ऑक्सिजन देणारे झाड आहे, सावित्रीचा पती बेशुद्ध झाल्यावर तिने त्याला ओढत आणून त्या वडाच्या झाडाखाली झोपवले होते आणि तेथे त्याला भरपूर प्रमाणात ऑक्सिजन मिळाल्यामुळे तो शुद्धीवर आला आणि तिला वाटले की तिने आपल्या भक्तीच्या जोरावर यमराजाकडून आपण सत्यवानाला परत बोलावले.

 
या गोड गैरसमजातून आज हि वडाला दोरा गुंडाळून सात जन्मी तोच पती मिळावा म्हणून यांची अर्चना सुरूच आहे. जर एखाद्या नवविवाहितेने सुरुवातीच्या एक-दोन वर्षात वटपौर्णिमेला वडाची पूजा करून सात जन्मी हाच पती मिळावा म्हणून अर्चना केली आणि तीन-चार वर्षानंतर जर त्याने तिला हुंड्यासाठी छळले आणि जाळले तर सात जन्मी त्याच्या हातून असेच अकाली जाळून घेणार का ???  वडाला दोरा गुंडाळूनही जर घटस्फोट होत असतील तर जात जन्म घटस्फोट घेण्याची तयारी आहे का ???  दारू पिऊन रोज मारहाण करणाऱ्या नवऱ्याची बायको देखील कसा काय सात जन्मी तोच नवरा मांगते ??? अनेक वर्ष न नांद्णारी बायको माहेरी वटसावित्रीची पूजा करावयास का जाते ???  इथे एका जन्मात दोन-तीन बायका व तीन-चार नवरे करणार्याची काही कमी नाही... हिंदू धर्मातील स्त्रिया आपल्या पतीचे आयुष्य वाढावे व सातही जन्मात हाच पती मिळावा, म्हणून वटपौर्णिमेच्या दिवशी वडाच्या झाडाला सूत गुंडाळतात,पण मला आश्चर्य वाटते की मुस्लीम , ईसाई,  बौद्ध धम्मातील स्त्रिया आपल्या पतीचे आयुष्य वाढावे म्हणून कुठल्याही प्रकारचे व्रत किंवा विधी करीत नाही मग त्या स्त्रियांचे पतीचे आयुष्य कमी होते का, किंवा ते लवकर मरतात का ??? जर सात जन्म हाच पती मिळणार असेल तर मग पुढचे सहा जन्म कुंडली बघून, ३६ गुण मिळवून लग्न करायची गरज काय ??? असेच समजायचे ना कि मागच्या जन्मात वटपौर्णिमा केली म्हणून हा आपला मागच्या जन्माचा पती आहे असे गृहीत धरून पंचांग वा कुंडली ना बघताच विवाह का करत नाही? उगाच भटा सारख्या भोंदू कडे जाण्याची काय गरज ???

 
खेड्यापाड्यात घरा जवळ एखादे वडाचे झाड मिळते पण शहरी भागात लवकर वडाचे झाड बघायला सुद्धा मिळत नाही, मग अश्यावेळी माझ्या शिकून अडाण्यासारखे वागणाऱ्या भगिनी कोसो दूर अणवानी पायाने सुत बांधायला जातात, मी असा हि ऐकलंय कि ह्या स्त्रियांनी मग दिवसभर उपाशी राहून रात्री उपवास सोडायचा असतो. अंधश्रधेचा पण कळस झाला... सांगा ना तुमच्या नवरोबाला एक दिवस हीच बायको सात जन्म मिळण्यासाठी उपवास करायला करेल का नवरोबा उपवास??

बघां प्रिय मैत्रिणीनो जगतगुरू तुकोबाराय आपल्या अभंगात पुनर्जन्माविषयी काय मांडतात....

पुनर्जन्म नाही - जगतगुरू तुकोबाराय !!

साखरेचा नव्हे ऊस |
आम्हा कैसा गर्भवास ||
बीज भाजुनी केली लाही |
जन्म मरण आम्हासी नाही ||
- संत तुकोबाराय.

 
अर्थ-
 

साखरेपासून पुन्हा ऊस तयार होत नाही... तर आमचा जन्म पुनर्जन्म कैसा ??? बिया भाजुनी लाही तयार होते... हि लाही आपण पेरू शकत नाही... तसेच एकदा मासून मेला की सर्व संपते... पुन्हां पुनर्जन्म नाही असे संतश्रेष्ठ तुकोबाराय आपल्या अभंगात सांगतात.


प्रिय मैत्रिणीनो...  परंतु आपल्याला पुढील जन्माचे आमिष दाखवून या जन्मातील दानाचे पुण्य पुढील जन्मात मिळेल असे सांगितले जाते... परंतु आजचे वास्तव जीवन आनंदाने आणि सुखीसंपन्न कसे जगावे असे सांगितले जात नाही... तुकोबाराय असे म्हणतात की  "जोडोनिया धन उत्तम व्यवहारे ,उदास विचारे वेच करी !" आणि ज्याच्या जवळ ज्ञान आहे ती जगातील सर्वात सुखी व्यक्ती असते. म्हणून पुढील जीवनातील अवास्तव स्वप्न रंगविण्यापेक्षा आजचे वास्तव जीवन निकोप व निर्भिडपणे जगून सृष्टीवर आनंदवन निर्माण करणे खूप महत्वाचे आहे... विचार करा...  निर्णय आपला.

 
गेल्या दोन दिवसांपासून आज आलेल्या अनन्यसाधारण महत्वामुळे 'वटवृक्षांच्या' फांद्याची जी कत्तल झालीये ते पाहून याचा अभिमान करावा..?? कि कीव...?? असा प्रश्न आम्हाला पडतोय. कधीकाळी कुठल्या सत्यवानाचे प्राण वडाच्या झाडावरून पडल्यामुळे यमाने नेले व सावित्रीने ते परत आणले अशी एक पुराणकथा (कि पुराणकाराच्या कल्पनाशक्तीच्या भरारीचे एक उदाहरण...??? ) आहे म्हणून आजही ती वेडी अशा बाळगून वडाच्या झाडाच्या फेऱ्या मारणे, आणि याच पतीची आणि पर्यायाने 'स्त्रीच्या जन्माची' जन्मोजन्माकरिता याचना करायची हि मानसिक गुलामगिरी निदान बहुजन स्त्रिया तरी कधी सोडणार...??

 

प्रिय मैत्रिणीनो... सत्यवानाच्या सावित्रीपेक्षा जोतीबाच्या सावित्रीनं सांगितलेल्या शिक्षणाचं, स्री स्वातंत्र्याचं आधुनिक विचारांचं व्रत स्विकारा. तुमच्या नवऱ्‍याचचं काय संपुर्ण कुटुंबाचचं कल्याण होईल.

 

आपल्या पतीच्या सत्यवादीपणामुळे त्या काळात त्यांना मिळत असलेल्या उपेक्षेमुळे आपल्या पतीच्या प्राणांची कुठेही भिक मागत न बसता ते सत्य पचवून, तत्कालीन रूढी-परंपरांना छेद देऊन आपल्या पतीच्या प्रेतासमोर 'मडके' घेऊन चालणारी आणि अंत्यसंस्कार करणारी बहुजन महानायिका 'सावित्री'माई फुले जोपर्यंत बहुजन स्त्री व पुरुषांची आदर्शस्थान होणार नाही तोवर असे भोळसट विश्वास ठेऊन अशा कित्येक वटवृक्षांच्या व पर्यायाने स्त्री अस्मितेच्या कत्तली होत राहतील यात वाद नाही.

म्हणून प्रिय मैत्रिणीनो... ताईनो... आयानो... मावश्यानो.... हे कर्मकांड आतां सोडा...  ही सर्व ब्राम्हणांनी आपले पोट भरण्यासाठी लावलेले थोतांड आहे... 

तुम्हा सर्वाना विनंती आहे जर खरी पुजा करायची असेलं तर प्रत्येकीने या दिवशी एक वडाचे झाड लावा... वडाच्या झाडांच्या फाद्या तोडू नका तुम्हा सर्वाना हात जोडून विनंती... तुम्ही जी पण पुजा कराल ती चिकित्सक बुद्धीने करा... बघां पटलं तर ??? अंधश्रधा सोडा !!
  


लेखं- शंकर घोरसे खापरखेडा, निलेश यशवंत ठेंगे , जयंत निकम(सोबत प्रबोधन टीम) , गौरव गायकवाड(सोबत प्रबोधन टीम) , निलेश रजनी भास्कर कळसकर(सोबत प्रबोधन टीम).